WiseEuropa zbadała wiedzę i opinie Polaków na temat technologii wychwytu, utylizacji i składowania dwutlenku węgla (CCUS) w ramach projektu „Strategia rozwoju technologii wychwytu, transportu, utylizacji i składowania CO₂ w Polsce oraz pilotaż Polskiego Klastra CCUS”.
Badanie zostało zrealizowane w dniach 14.03. – 21.03.2024 przez agencję SW RESEARCH z wykorzystaniem metody wywiadów on-line (CAWI). Ankietę przeprowadzono na reprezentatywnej próbie Polaków wieku 18+ (N=1042). Próba była kontrolowana pod względem rozkładu: płci, wieku i wielkości miejsca zamieszkania. Kwoty demograficzne zostały opracowane na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego.
Zmiany klimatu – wysoka świadomość społeczna związanych z nimi wyzwań
Niemal 75% badanych zgadza się ze stwierdzeniem, że zmiany klimatyczne to poważne wyzwanie dla Polski. Ze stwierdzeniem częściej zgadzają się kobiety niż mężczyźni (77% vs 67%) oraz osoby śledzące wydarzenia związane z transformacją energetyczną (80% vs 50%).
Ponad 60% Polaków deklaruje, że śledzi informacje związane z transformacja energetyczną. Większość z nich (65%) robi to regularnie – co najmniej raz w tygodniu. Z informacjami tego typu częściej zapoznają się kobiety niż mężczyźni (71% vs 55%) oraz osoby starsze niż młodsze (średnio 67% wśród osób w wieku 50+ vs 53% wśród osób 18-29).
Najważniejsze źródła informacji na temat transformacji energetycznej to artykuły zamieszczone w Internecie – korzysta z nich 7 na 10 osób śledzących takie informacje. Zdecydowanie rzadziej komunikaty docierają do badanych przez telewizję oraz media społecznościowe (w obu przypadkach około 50%). Tylko 1/5 wśród zainteresowanych tematyką transformacji energetycznej swoją wiedzę czerpie z artykułów naukowych i prasy specjalistycznej. Im osoba starsza, tym częściej informacje czerpie z artykułów zamieszczonych w Internecie oraz telewizji – w przypadku mediów społecznościowych tendencja jest odwrotna (im młodsza osoba, tym chętniej korzysta z tego źródła informacji).
CCUS – pozytywny odzew i niska znajomość technologii wśród ankietowanych
35% Polaków twierdzi, że słyszało o technologiach wychwytu, utylizacji i składowania dwutlenku węgla – warto jednak dodać, że niemal połowa deklarujących znajomość (46%) nie jest w stanie wskazać, w jakich sektorach ta technologia mogłaby mieć zastosowanie. „Można więc założyć, że realna znajomość technologii CCUS w Polsce to 19%,” mówi Maciej Giers, analityk WiseEuropa. Znajomość zdecydowanie częściej deklarują mężczyźni niż kobiety (43% vs 29%) oraz osoby śledzące informacje o transformacji energetycznej (46% vs 21%).
Wśród Polaków przeważają pozytywne opinie na temat technologii CCUS. Warto jednak zauważyć, że temat jest nadal obcy dla większości badanych. Niezależnie od przedstawionego w pytaniu stwierdzenia dotyczącego CCUS, znaczna część respondentów nie była w stanie określić swojej opinii (od 28% aż do 47% niezdecydowanych).
Respondenci najbardziej pozytywnie odnoszą się do inwestowania w technologie wychwytu CO2 przez Polskę (59% Polaków opowiada się za inwestowaniem). Około połowa (51%) zgadza się ze stwierdzeniem, że CCUS może pozytywnie przyczynić się do walki ze zmianami klimatycznymi. Najwięcej zastrzeżeń i niepewności dotyczy bezpieczeństwa technologii – tylko 41% badanych zgadza się ze stwierdzeniem, że CCUS jest bezpieczne.
Niezależnie od przedstawionego stwierdzenia, technologie wychwytywania CO2 są częściej oceniane jako skuteczne, warte inwestycji oraz bezpieczne przez osoby, które śledzą informacje na temat transformacji energetycznej lub deklarują znajomość technologii.
Duża niepewność w kwestii składowania dwutlenku węgla w sąsiedztwie
Niemal 64% respondentów mieszkających w pobliżu dużych zakładów przemysłowych lub elektrowni chciałaby, aby te obiekty były wyposażone w instalację wychwytu CO2.
Badani przez WiseEuropa Polacy są równo podzieleni w kwestii lokalizacji podziemnych składowisk CO2 w swoim miejscu zamieszkania (32% przeciw i 31% za). „Co ważne ponad 1/3 (36%) nie jest w stanie opowiedzieć się ani za ani przeciw mimo zapoznania się wcześniej z definicją technologii jak i konceptem samych składowisk,” mówi Maciej Giers. Przeciwne są częściej osoby najmłodsze (18-29 lat 42%) i osoby nieśledzące informacji o transformacji energetycznej (45%). Za częściej opowiadają się mężczyźni (37%), osoby mieszkające w miastach o wielkości powyżej 50 tys. mieszkańców (średnio 38%), deklarujący znajomość CCUS (43%) oraz mieszkający w pobliżu zakładów przemysłowych i elektrowni (39%).
Rozkład opinii w zakresie akceptacji technologii CCUS różni się w zależności od województwa. Najwyższe poparcie odnotowane zostało w województwach łódzkim (40%), lubelskim i świętokrzyskim (39%). Porównywalnie wysokie poparcie występuje w województwach małopolskim i śląskim. Warto zwrócić uwagę, że są to obszary, na których prowadzona jest działalność wydobywcza zarówno węgla, jak i węglowodorów. Z kolei najniższe poparcie dla podziemnego składowania zmierzono w województwie zachodnio-pomorskim (18%) i mazowieckim (24%).
Przeciwnicy lokalizacji składowiska CO2 w miejscu zamieszkania jako powód najczęściej wpisują niebezpieczeństwo (ogółem – bez określenia z czego mogłoby wynikać). W dalszej kolejności pojawiają się wpisy bardziej precyzyjne sugerujące obawę przed wyciekiem CO2 ze składowiska do atmosfery oraz skażenie gleby w wybranej lokalizacji. Równie ważną blokadą jest brak informacji – przeciwnicy uznają technologię za niesprawdzoną i mało upowszechnioną. Niemal 1/3 przeciwników (32%) nie jest w stanie spontanicznie przywołać powodów swojej postawy.
Poproszeni o wybór jednego powodu z listy przeciwnicy lokalizacji składowiska zdecydowanie najczęściej wskazują na obawę przed wyciekiem składowanego CO2 do atmosfery (39%). W dalszej kolejności pojawia się obawa przed ewentualnym pożarem / wybuchem CO2 (22%) oraz potencjalne zanieczyszczenie gleby (19%). Pozostałe powody (zwiększony ruch, hałas, negatywny wpływ na krajobraz i wywłaszczenie ziemi pod instalację) są wymieniane zdecydowanie rzadziej.
Z badań WiseEuropa wynika, że niezależnie od wskazanego powodu, zdecydowana większość przeciwników lokalizacji składowiska CO2 w miejscu swojego zamieszkania nie jest skłonna do zmiany swojej opinii po zapoznaniu się z komunikatami mającymi na celu poprawę wizerunku CCUS. Najwyższy odsetek konwersji występuje w przypadku powodów, które były deklarowane rzadko jako najważniejsze, czyli negatywnego wpływu na krajobraz (zmiana zdania 24%) oraz hałasu (zmiana zdania 20%). Najtrudniej przekonać osoby przeciwne z powodu ewentualnego wywłaszczenia terenu (nikt nie zmienił zdania) oraz obawy przed zanieczyszczeniem gleby (zmiana zdania 3%).
Projekt współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu badań naukowych i prac rozwojowych.
Nazwa programu: „Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków” – GOSPOSTRATEG edycja III.