CCUS

Zmiany klimatu w dokumentach międzynarodowych

Zmiany klimatu są jednym z największych wyzwań stojących przed ludzkością w XXI wieku, a ich powstrzymanie wymaga międzynarodowej współpracy. Szczyt Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 r. wyznaczył początek globalnych wysiłków zmierzających do spowolnienia zmian klimatu. Następnym kamieniem milowym było przyjęcie przez ONZ Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu oraz uzupełniający ją protokół z Kioto, nakładający na sygnatariuszy konkretne cele redukcji emisji. Obecnie najważniejszym porozumieniem międzynarodowym w dziedzinie polityki klimatycznej jest Porozumienie paryskie z 2015 r. Strony porozumienia zobligowały się do ograniczenia wzrostu średniej temperatury globalnej do poziomu znacznie niższego niż 2 st. Celsjusza powyżej poziomu przedindustrialnego i do podjęcia działań mających na celu ograniczenie wzrostu temperatury do 1,5 st. Celsjusza powyżej poziomu przedindustrialnego (o czym stanowi art. 2 ust. 1 lit. a porozumienia). Osiągnięcie tych ambitnych celów wymaga ograniczenia emisji gazów cieplarnianych we wszystkich dziedzinach życia, a szczególnie w sektorze energetycznym, przemyśle oraz transporcie.

Potencjał technologii CCS/CCUS

Technologie wychwytu, składowania i utylizacji dwutlenku węgla (Carbon Capture Utilization and Storage, CCS/CCUS) mogą odegrać w tym procesie znaczącą rolę. Wskazuje na to m.in. raport Międzyrządowego Zespołu ds. Zmiany Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC), który wskazuje technologie CCUS jako ważne narzędzie redukcji emisji w przemyśle chemicznym czy cementowym. Międzynarodowa Agencja Energii (MAE) prognozuje natomiast, że osiągnięcie zerowych emisji netto nie będzie możliwe bez technologii CCS/CCUS. Dodatkowo, według MAE technologie te pozostają jedynym realnym sposobem redukcji emisji w wybranych sektorach, np. produkcji cementu. Wykorzystanie technologii CCS/CCUS jest też obecnie jedyną opcją osiągnięcia tzw. negatywnych emisji, do których świat dążył będzie po 2050 r., poprzez wychwyt dwutlenku węgla z atmosfery (Direct Air Capture, DAC) czy zainstalowanie ich na infrastrukturze spalającej biomasę (Bioenergy with carbon capture and storage or utilisation, BECCUS). Nie są to jedyne działania pomagające osiągnąć negatywne emisje, tj. absorbcję dwutlenku węgla z atmosfery (odwrotność emisji); wśród innych działań można wymienić np. zalesianie.

Konieczne działania

W stworzonym przez MAE scenariuszu osiągnięcia zerowych emisji netto do 2050 r. (Net Zero Emissions by 2050 Scenario, NZE) przyjęto założenie konieczności wychwytu 1 286 MtCO2 rocznie już w 2030 r. Dla porównania, odpowiada to niemal połowie rocznych emisji całej Unii Europejskiej (np. w 2021 r. UE wyemitowała ok. 2 725 MtCO2). Jednak według szacunków MAE, nawet przy realizacji wszystkich ogłoszonych projektów instalacji wychwytu dwutlenku węgla, nie będzie możliwy wychwyt na tym poziomie, jeśli nie zostaną przyspieszone inwestycje w technologie CCS/CCUS. Jednocześnie, zgodnie ze scenariuszem Sustainable Development Scenario, na ścieżce do zerowych emisji netto sektora energetycznego do 2070 r., zdaniem MAE instalacje CCS/CCUS mogą odpowiadać za skumulowaną redukcję około 15% emisji. Wymagałoby to zainstalowania wyposażenia w instalacje infrastruktury CCS/CCSU na około 1 100 GW mocy produkcyjnych wytwórczych w ujęciu globalnym, w tym na wszystkich pozostałych operujących wciąż w 2070 r. elektrowniach gazowych i węglowych oraz na znacznej części tych opartych o biomasę – nawet na 25% ogólnej konsumpcji biomasy i nawet 50% generacji energii z biomasy i produkcji biopaliw.

Które sektory najbardziej potrzebują CCS/CCUS?

Warto zauważyć, że zgodnie z prognozami technologie CCS/CCUS mogą odegrać różną rolę w zależności od sektora. Wskazuje się, że wspomogą one wysiłki redukcyjne przede wszystkim w przemyśle cementowym, produkcji stali i chemicznym. Według MAE, instalacje CCS/CCUS mogą przyczynić się do redukcji o 61% rocznej redukcji emisji w produkcji cementu oraz 31% i 33% odpowiednio w produkcji stali i sektorze chemicznym w horyzoncie do 2070 r.

Wychwycony dwutlenek węgla może pomóc też w dekarbonizacji innych sektorów. Przede wszystkim produkcja paliw syntetycznych przy wykorzystaniu dwutlenku węgla i nisko- lub zeroemisyjnego wodoru może być odpowiedzią na wyzwania dla transportu lotniczego, które są związane z koniecznością znalezienia alternatyw dla konwencjonalnych paliw lotniczych. Według MAE, w 2070 r. niemal połowa zapotrzebowania na kerozynę może być zaspokajana przez paliwa syntetyczne, które też mają mieć ok. 10% udział w rynku paliw w ogóle. Technologie CCS/CCUS mogą odegrać też istotną rolę w dekarbonizacji transportu, m.in. poprzez produkcję paliwa wodorowego. MAE prognozuje, że wodór produkowany z gazu ziemnego w procesie reformingu parowego z wykorzystaniem CCS/CCUS będzie w 2050 r. najprawdopodobniej wciąż najtańszą metodą produkcji niskoemisyjnego wodoru, a w 2070 r. wodór wyprodukowany z CCS/CCUS wciąż może odpowiadać za ok. 40% produkcji wodoru (601 Mtoe).

CCUS w Unii Europejskiej

Waga technologii CCUS została dostrzeżona również na poziomie unijnym. W 2023 r. Komisja Europejska opublikowała komunikat Industrial Carbon Management nazywany również nieformalnie unijną strategią CCUS. Zawarto w nim ambitne cele m.in. osiągnięcia zdolności zatłaczania 50 mln ton CO2 w Unii Europejskiej już do 2030 r. Realizację celów wspierać mają odpowiednie akty prawne, m.in. przyjęty w tym roku Net Zero Industry Act. Nakłada on na państwa członkowskie konieczność usprawnienia procesu pozwoleniowego, a na wybranych interesariuszy – nawet partycypacji w wyznaczonym celu.

Wyniki badań na modelach przeprowadzonych na poziomie globalnym jasno pokazują kluczową rolę CCS/CCUS w osiągnięciu celów klimatycznych. Otwarte pozostaje jednak pytanie, jaką rolę technologie te mogą odegrać w polskim systemie energetycznym i na ile ich wdrożenie będzie miało wpływ na gospodarkę narodową? Na te i inne pytania stara się odpowiedzieć niniejszy raport, prezentujący wyniki badania przeprowadzonego na połączonych modelach sytemu energetycznego (ESM-PL) oraz makroekonomicznego (CGE-PL), które zostały opracowane w ramach projektu „Strategia rozwoju technologii wychwytu, transportu, utylizacji i składowania CO2 w Polsce oraz pilotaż Polskiego Klastra CCUS” (skrócona nazwa „CCUS.pl”) współfinansowanego ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu GOSPOSTRATEG III na lata 2021 – 2023. Nr Umowy GOSPOSTRATEG-III/0034/2020.

Pobierz raport

Zapraszamy do udziału w prekonsultacjach dokumentu strategicznego dotyczącego wychwytu, utylizacji i składowania dwutlenku węgla (CCUS), opracowanego przez Akademię Górniczo-Hutniczą oraz Fundację WiseEuropa w ramach projektu CCUS.pl.

O dokumencie:

Dokument strategiczny określa wizję oraz cele wdrożenia technologii CCUS w Polsce do roku 2040, uwzględniając perspektywę roku 2050. Technologie CCUS stanowią kluczowy element transformacji energetycznej, wspierając redukcję emisji CO₂ w przemyśle i energetyce oraz umożliwiając osiągnięcie neutralności klimatycznej.

Celem prekonsultacji jest:

zebranie opinii i uwag od interesariuszy,
uwzględnienie różnorodnych perspektyw w finalnej wersji dokumentu,
wspólne wypracowanie najlepszych rozwiązań wspierających rozwój technologii CCUS.

Terminy prekonsultacji:

9 grudnia 2024 r. – 22 grudnia 2024 r.

Jak zgłaszać uwagi?

Pobierz dokument oraz formularz zgłaszania uwag: link do dokumentów .
Wypełnij formularz, wskazując konkretną część dokumentu, której dotyczy uwaga, oraz przedstaw swoje sugestie wraz z uzasadnieniem.
Prześlij wypełniony formularz na adres: rzecznik@ccus.pl.

Dlaczego warto wziąć udział?

Twoje uwagi pomogą ulepszyć kluczowy dokument strategiczny dla rozwoju technologii CCUS w Polsce.
Masz szansę współtworzyć strategię, która wpłynie na przyszłość sektora energetycznego i przemysłowego.
Wspólnie możemy przyspieszyć proces transformacji w kierunku gospodarki neutralnej klimatycznie.

Dziękujemy za zaangażowanie i wsparcie w tworzeniu strategii CCUS!

Wiceministra klimatu i środowiska poinformowała, że w ramach konsultacji aktualizacji Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu wpłynęło ponad trzy tysiące uwag. Ministerstwo ma zająć się teraz ich analizą i kontynuować pracę nad ostateczną wersją tego strategicznego dokumentu.

Jednym z podmiotów, które zaangażowały się w proces konsultacji był instytut WiseEuropa. W swoim stanowisku przedstawiliśmy kilkanaście rekomendacji, w tym dwie dotyczące dekarbonizacji przemysłu ze szczególnym uwzględnieniem technologii wychwytu i składowania dwutlenku węgla (Carbon Capture and Storage, CCS).2 Technologie te powinny zajmować istotniejsze miejsce w KPEiK niż ma to miejsce w przedstawionej wersji. Istotność rozwoju tych technologii dostrzegają też bowiem międzynarodowe ośrodki naukowe. IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) postrzega CCUS jako ważne narzędzie redukcji emisji w przemyśle chemicznym czy cementowym, z kolei Międzynarodowa Agencja Energii (MAE) prognozuje nawet, że osiągnięcie emisji na poziomie zerowym netto nie będzie możliwe bez technologii CCS/CCUS.

Mimo że wszystkie noty konsultacyjne nie zostały jeszcze opublikowane, z tych dostępnych w otwartych źródłach również przebija się wyraźne wezwanie do konieczności uwypuklenia roli CCS w planowaniu strategicznym. Eksperci Związku Przedsiębiorców i Pracodawców zauważają, że wielu uczestników rynku może skorzystać ze wsparcia dla projektów redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz wdrażania technologii wychwytu i składowania CO2 (CCS) oraz wychwytu i wykorzystania CO2 (CCU). Te technologie są kluczowe dla osiągnięcia celów klimatycznych i są zgodne z długoterminową strategią dotyczącą neutralności klimatycznej. Dodatkowo w nocie konsultacyjnej ZPP zawarto wezwanie do usunięcia barier legislacyjnych oraz umożliwienia projektom OZE i CCS korzystania ze wsparcia w postaci węglowych kontraktów różnicowych. O roli technologii CCS w KPEiK wypowiedziała się również Fundacja Instrat. Eksperci think-tanku postulują, by wykreślić z dokumentu wzmiankę o DACCS (Direct Ait Capture tj wychwytu dwutlenku węgla prosto z atmosfery), z racji tego, że wdrożenie tych technologii wydaje się na chwilę obecną mało prawdopodobne i niepewne. Fundacja Instrat zwraca też uwagę, że projekt budowy instalacji wychwytu dwutlenku węgla GO4ECOPLANET realizowany już w cementowni Kujawy należącej do Lafarge, a który ma doprowadzić do wychwytu blisko 1Mt/r, nie został de facto uwzględniony w obliczeniach redukcji emisji przedstawionych w KPEiK.

Autor: Maciej Giers, WiseEuropa

Zapraszamy Państwa do udziału w Międzynarodowym Forum Technologii CCUS, które odbędzie się w dniach 9-11 grudnia 2024 roku w Krakowie.

Obowiązuje rejestracja pod tym linkiem. Liczba miejsc jest ograniczona. Poniżej prezentujemy agendę:

Agenda
09.12.2024, Monday. Polish day (language: English with Polish translation)
12:00 – 13:00 Lunch
13:00 – 15:00 Plenary session 1: Current status & Polish CCUS strategy
15:00 – 15:30 Coffee break
15:15:30 – 16:00 Plenary session 2: CCUS legal aspects in Poland
16:00 – 16:30 Fireside chat
19:00 – 22:00 Gala dinner

10.12.2024, Tuesday, International day (language: English)
09:00 – 11:00 Plenary session 3: European perspective on CCUS
11:00 – 11:30 Coffee break
11:30 – 13:00 B2B meetings and networking opportunities
13:00 – 14:00 Lunch
14:00 – 15:00 Plenary session 4: Atlantic perspective on CCUS
15:00 – 16:00 Panel discussion on international CCUS projects development
19:00 – 22:00 Gala dinner

11.12.2024, Wednesday, Innovation day (language: English)
09:00 – 11:00 Plenary session 5: Research, development and innovation projects
11:00 – 11:30 Coffee break
11:30 – 13:00 B2B meetings and networking opportunities
13:00 – 14:00 Lunch
14:00 – 15:00 Workshop on cooperation opportunities

7 listopada w Warszawie odbyło się III Spotkanie Klastra CCUS.pl, które poświęcone było przede wszystkim prezentacji rezultatów projektu i omówieniu kwestii trwających konsultacji publicznych projektu Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 r.

Zebranych gości powitał Paweł Gładysz (Akademia Górniczo-Hutnicza), który podsumował dotychczasowe etapy projektu. Następnie Maciej Giers (WiseEuropa) wygłosił prezentację na temat raportu o kontraktach różnicowych dla technologii CCUS, który można pobrać na tej stronie. Główne wskazane przez niego wyzwania dla finansowanie technologii CCUS to kapitałochłonność takich projektów, uzależnienie od innych elementów łańcucha wartości, ryzyka legislacyjne i eksploatacyjne. Maciej Giers przybliżył również możliwości finansowania z naciskiem na węglowe kontrakty różnicowe – wytłumaczył, na jakiej zasadzie one działają i przedstawił europejskie przykłady ich zastosowania.

Bez odpowiednich regulacji ciężko o finansowanie

Pierwsza część spotkania zakończyła się panelem dyskusyjnym pt. „Wpływ modelu finansowego na rozwój projektów CCUS w Europie i Polsce”. Zasiedli w nim: Andrzej Paliło (Holcim), Maciej Malicki (Air Liquide Polska Sp. z o.o.), Szczepan Polak, (Equinor) i Wojciech Lewandowski (EBRD). Dyskusję moderował Maciej Giers.

Punktem wyjścia do dyskusji były wspomniane już wyzwania dla finansowania rozwoju technologii CCS w Polsce. Szczepan Polak, ze swojej norweskiej perspektywy, ocenił, że największy problem stanowi brak odpowiednich regulacji – bez nich ciężko będzie zrealizować mechanizmy finansowania, choć w Norwegii udało się to dzięki współpracy przemysłu z władzami, która przyspieszyła powstanie potrzebnej legislacji.

Maciej Malicki zwrócił uwagę, że jako obecnie 3. w Europie producent wodoru, Polska nie jest w stanie zaspokoić zapotrzebowania na rynku wodorem uzyskanym z elektrolizy. Dlatego też należy rozpatrywać technologie CCUS jako jeden ze sposobów uzyskiwania wodoru.

Andrzej Paliło z kolei podkreślał, jak ważna jest konieczność dokładnego oszacowania kosztów przed realizacją projektów CCUS i przyznał, że z perspektywy Holcim Polska, są one trudne do wdrożenia bez wsparcia rządowego.

Wojciech Lewandowski ocenił, że mechanizmy różnicowe mogą obniżać ryzyko finansowania projektów CCUS, a udział sektora finansowego jest w tym przypadku konieczny. Zresztą Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju uznał CCS jako technologię niezbędną do dekarbonizacji.

Zdaniem Szczepana Polaka, banki bywają sceptyczne wobec technologii CCS, zwłaszcza jeśli takie projekty stają się obiektem zagrywek politycznych. Maciej Malicki podkreślił natomiast, że Air Liquide preferuje stałą cenę w kontrakcie różnicowym. Wsparciem poprzez takie kontrakty powinny zostać objęte projekty dojrzałe.

Na zakończenie pierwszego panelu słuchacze mieli możliwość zadawania pytań. W tej części Wojciech Lewandowski wyjaśnił, że EBOiR poszukuje obszarów, w których jego udział jest niezbędny, oraz takich projektów, które zrzeszają kilka podmiotów, co powoduje inny rozkład ryzyka. Nawiązał również do raportu NIK, z którego wynika, że niewielki procent wpływów z ETS został przekazany na określony przepisami cel.

Na pytanie, czy polski rząd jest dziś przygotowany na wspieranie projektów CCS, Maciej Malicki przypomniał, że rząd od wielu lat otrzymuje fundusze od emitentów w ramach systemu ETS. Szczepan Polak wskazał, że niestety brakuje jednoznacznej deklaracji, choć patrząc na przykład energetyki jądrowej – jest szansa na szybką realizację projektów. Na koniec Paweł Gładysz dodał, że niestety istnieje minimalizacja skali i o wsparciu CCUS-u mówi się tylko w przypadku tych podmiotów, które są od niego uzależnione.

SPC: technologie CCS w przemyśle cementowym są dostępne

Po przerwie głos zabrali przedstawiciele Stowarzyszenie Producentów Cementu, Dariusz Konieczny i Bartosz Głowacz, którzy przedstawili stanowisko branży wobec aKPEiK. Branża cementowa, aby zachować konkurencyjność na rynku, musi dbać o obniżanie emisji, ale w jej przypadku dekarbonizacja nie jest możliwa. Stąd też producenci cementu w pierwszej kolejności odczuwają skuteczność istniejących regulacji bądź ich brak.

Zdaniem SPC technologie wychwytu CO₂w przemyśle cementowym są dostępne i mogą być zastosowane efektywnie ekonomicznie. Niezwłocznie powinny zostać opracowane Krajowa Strategia CCS i regulacje prawne dla transportu i magazynowania. Niezbędne jest stworzenie możliwości dofinansowania inwestycji w obszarze wychwytu (inwestor przemysłowy) oraz w obszarze transportu i magazynowania. Ten ostatni wymaga ustanowienia operatora systemu magazynów. Wreszcie, równie istotny jest dialog międzysektorowy w celu oceny możliwości powstaniach hubów dla różnych sektorów.

Fundusz Innowacji w ramach ETS powinien zostać przekształcony w Fundusz Wdrażania Czystych Technologii, aby wzmocnić jego zdolność do wspierania wdrażania technologii o zerowej emisji netto i przeciwdziałać ryzyku podejmowanemu przez „pierwszych graczy”. Zgodnie z zaleceniami zawartymi w raporcie Draghiego w sprawie przeznaczenia przychodów z systemu ETS, należy utworzyć „fundusz dekarbonizacji cementu”, wykorzystując ponowne przychody, jakie sektor cementowy UE będzie generował za pośrednictwem systemu ETS, w celu wsparcia szeroko zakrojonych projektów dekarbonizacji realizowanych w tym sektorze. Potrzebne jest również zapewnienie, że 100% przychodów z ETS zostanie wydane na klimat.

Miejsce CCUS w KPEiK

W ramach wprowadzenia do drugiego panelu dyskusyjnego, Paweł Gładysz omówił aKPEIK w obszarze technologii CCUS i przedstawił komentarz Akademii Górniczo-Hutniczej i WiseEuropa do aktualizacji tego dokumentu, o który uczelnia została poproszona w 2023 roku.

W panelu dyskusyjnym pt. „Jeżeli nie KPEiK to gdzie? Miejsce technologii CCUS w dokumentach i strategiach rządowych”, moderowanym przez Pawła Gładysza, wzięli udział Anna Skorek-Osikowska (Politechnika Śląska – Net-Zero Poland), Grzegorz Pokrzywka (Kancelaria Kubas Kos Gałkowski – Adwokaci), Krzysztof Zaręba (Ministerstwo Rozwoju i Technologii), Michał Wendołowski (Bellona Europa) oraz Tomasz Prost (ORLEN S.A.).

Na pytanie, które dokumentu powstające w MRiT będą dotyczyły technologii CCS, Krzysztof Zaręba odpowiedział, że właścicielem tematu na ten dzień jest Ministerstwo Klimatu i Środowiska, a powstająca w ramach projektu CCUS.pl strategia ma docelowo służyć temu właśnie ministerstwu.

Grzegorz Pokrzywka został natomiast zapytany o kroki, jakie powinny zostać podjęte w celu zagwarantowania powstania regulacji dotyczących CCS. Panelista wskazał konieczność powstania specustawy i jednocześnie zauważył, że Unia Europejska silnie oddziałuje na to, co powinno się zostać uwzględnione w krajowych planach.

Polska nie jest jednak jedynym krajem, który mało miejsca poświęca technologiom CCS. Na drugim biegunie znajduje się natomiast Dania, której przykład przytoczył Michał Wendołowski. W duńskim KPEiK zamieszczone zostały wszystkie sugerowane przez Unię punkty (z wyjątkiem transportu).

Tomasz Prost, jako przedstawiciel jednego z niewielu podmiotów gospodarczych w Polsce, które są w stanie wdrażać strategię CCS w pełnym łańcuchu, wskazał również plany francuskie, austriackie i niemieckie (w Austrii i Niemczech powstały strategie rządowe dla CCS).

Choć w polskim KPEiK jest mowa o B+R w kontekście CCS, zdaniem Anny Skorek-Osikowskiej, powinny one być prowadzone równolegle do wdrażania projektów. Przedstawicielka Net-Zero Poland (obiektywny projekt, którego celem jest pokazanie najtańszej ścieżki osiągnięcia zerowych emisji, z uwzględnieniem kosztów społecznych) uważa również, że technologicznie Polska jest gotowa na CCUS.

Strategia CCUS w Polsce prawie gotowa

Po panelach dyskusyjnych Krzysztof Fal (WiseEuropa) i Paweł Gładysz zaprezentowali roboczą Strategię CCUS w Polsce. Opracowany przez Konsorcjum dokument w założeniu ma pomóc prawodawcom i oparty został na innych trzech raportach w tym projekcie (Raport 1, Raport 2,Raport 3). Strategia będzie przez najbliższy czas poddana konsultacjom (komentarze będzie można zgłaszać do 6 grudnia br.) III Spotkanie Klastra CCUS zakończyła część informacyjna poświęcona Stowarzyszeniu CCUS Poland i dedykowana jego potencjalnym członkom.

Inwestycje w projekty CCS charakteryzują się wysoką kapitałochłonnością. Realizowany przez spółkę Lafarge projekt GO4ECOPLANET, zmierzający do wychwytu nawet 100% emisji cementowni w Bielawach na Kujawach, wymaga nakładów kapitałowych (CAPEX) rzędu 265 mln EUR. Z kolei realizowany w Niderlandach przez Gasunie i Port Rotterdam projekt hubu dwutlenku węgla Porthos ma CAPEX na poziomie 450 mln EUR. Zapewnienie finansowania na takim poziomie może być wyzwaniem, jeśli nie zostanie spełniony szereg warunków.

Wyzwania związane z finansowaniem CCUS

Po pierwsze, cena uprawnień do emisji musi być wystarczająco wysoka, by inwestycja tej skali miała uzasadnienie ekonomiczne. Zbyt niska cena uprawnień w systemie EU ETS (dalej EUA) była jedną z przyczyn porzucenia projektu instalacji CCS na bloku węglowym w elektrowni Bełchatów w 2013 r. (cena uprawnień oscylowała wtedy w granicach 2 EUR/t). Obecnie cena EUA wynosi ok. 75 EUR/t , co wciąż jest wartością poniżej szacowanego kosztu wychwytu dwutlenku węgla w produkcji cementu, stali czy elektroenergetyce (90-115 EUR/t), jednak pokrywa się z szacowanym kosztem np. wychwytu dwutlenku węgla przy produkcji wodoru w procesie reformingu parowego.

Niemniej, należy mieć na uwadze, że w 2034 r. wycofana zostanie pula darmowych uprawnień do emisji w ramach systemu EU ETS, co przełoży się na konieczność wykupienia potrzebnej liczby uprawnień na rynku. Należy uznać tym samym, że rosnące ceny uprawnień i perspektywa wycofania ich darmowej puli już teraz tworzą sprzyjające otoczenie dla rozwoju CCUS w Unii Europejskiej. Po drugie, inwestycja w projekt CCS uzależniona jest często od powodzenia towarzyszących jej projektów tworzących łańcuch wartości wychwytu, składowania i utylizacji dwutlenku węgla. Na przykład instalacja wychwytu na infrastrukturze przemysłowej polega na sukcesie procesu pozwoleniowego podziemnego składowiska dwutlenku węgla. Wyzwanie to zostało dostrzeżone m.in. przez unijną legislatywę – w przyjętej przez Parlament Europejski wersji Net Zero Industry Act znalazły się zapisy obligujące państwa członkowskie do ograniczenia czasu trwania procesu pozwoleniowego dla infrastruktury CCUS do 18 miesięcy. Jednak silna zależność pomiędzy łańcuchami wartości CCUS oraz stopień ich skomplikowania, poprzez konieczność zaangażowania szerokiego kręgu interesariuszy, pozostają istotnym wyzwaniem podnoszącym ryzyko dla instytucji finansujących. Po trzecie, w przypadku permanentnego składowania dwutlenku węgla istnieje, niewielkie co prawda, ryzyko ucieczki dwutlenku węgla ze struktur geologicznych. W obecnym reżimie prawnym oznaczałoby to konieczność uiszczenia opłaty za powstałą w ten sposób emisję, co ponownie podnosi ryzyko finansowania projektu.

Należy również zwrócić uwagę, że standardowy projekt CCS różni się co do pryncypiów od np. inwestycji w budowę elektrowni. W odróżnieniu od tej drugiej, instalacja wychwytu i składowania dwutlenku węgla nie produkuje dobra, które ma rynkowo określoną cenę (z wyjątkiem ewentualnego wykorzystania wychwyconego CO2, tj. CCU). Stąd przychody z inwestycji pojawiają się tylko w przypadku monetyzacji, nadania wartości wychwytowi i składowaniu dwutlenku węgla. Istnieją na to różne sposoby. Jednym z nich jest wprowadzenie opłat za emisję (np. system EU ETS), tak by wychwycenie emisji stanowiło ograniczenie kosztów dla przedsiębiorstwa. Podobnie wartość można nadać poprzez certyfikaty wychwycenia emisji dopuszczonych do obiegu wtórnego, gdzie podmiot wychwytujący emisje może wprost na tym zarabiać. Wyróżnia się też metody pośrednie, np. świadczenie usług operatorskich infrastruktury wychwytu.

O skali wyzwań stojących przed inwestorami świadczą też szacunki Dyrekcji Generalnej – Wspólnego Centrum Badawczego (JRC) Komisji Europejskiej zawarte w dokumencie Investment needs assessment and funding availabilities to strengthen EU’s Net-Zero technology manufacturing capacity, a powtórzone również w unijnej strategii CCUS. Zdaniem ekspertów, osiągnięcie celu zdolności zatłaczania 50 mln ton CO2 rocznie do 2030 r. wiązało się będzie z nakładami inwestycyjnymi rzędu 3 mld EUR rocznie. Dodatkowo, według przywoływanego raportu JRC budowa infrastruktury transportu dwutlenku węgla miałaby wymagać inwestycji rzędu 10 mld EUR.

Głos interesariuszy przemysłowych

Mimo przeprowadzonej we wrześniu 2023 r. nowelizacji Ustawy prawo geologiczne i górnicze (p.g.g.), odblokowującej możliwość realizacji projektów CCUS w Polsce, w kwestiach ich finansowania wciąż można zidentyfikować znaczące wyzwania. W toku rozmów z interesariuszami przemysłowymi w ramach projektu CCUS.pl jako jedną z większych przeszkód wskazywano wymóg wniesienia zabezpieczenia finansowego na poczet pokrycia ewentualnych roszczeń i szkód. Zgodnie z artykułem 28a p.g.g, zabezpieczenie wnoszone jest do organu koncesyjnego w formie środków pieniężnych, gwarancji bankowej, gwarancji ubezpieczeniowej lub umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Jego wysokość jest każdorazowo ustanawiana przez organ koncesyjny, a zabezpieczenie obowiązuje również na okres minimum 20 lat po zamknięciu składowiska i obejmuje koszty jego monitoringu oraz likwidacji. Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska określa również strukturę wniesionego zabezpieczenia finansowego tj. proporcję między wpłatą gotówkową a np. gwarancjami bankowymi. Zgodnie z tym rozporządzeniem, w zależności od wysokości kapitału obrotowego podmiotu realizującego przedsięwzięcie, w formie gotówki należy wnieść nawet 15-30% sumy zabezpieczenia. Rozwiązanie takie jest kosztowne dla przedsiębiorcy, opiewać może bowiem na kwoty rzędu kilkudziesięciu milionów złotych, co dla niektórych potencjalnych inwestorów może stanowić istotną barierę dla realizacji inwestycji. Warto dodatkowo zwrócić uwagę, że rozporządzenie podwyższa omawiane limity dla przedsiębiorstw nieposiadających doświadczenia w podziemnym składowaniu dwutlenku węgla (co de facto obejmuje wszystkie polskie podmioty).

Pobierz raport

Z inicjatywy Centrum Energetyki AGH powołane zostało Stowarzyszenie CCUS Poland, którego celem będzie kontynuacja działań projektu CCUS.pl, jak również intensyfikacja działalności w kluczowych obszarach dla łańcucha technologii CCUS oraz otoczenia społeczno-gospodarczego. Spotkanie założycielskie miało miejsce 1 października 2024 r.

Cele i obszary działalności:

prezentowanie opinii członków Stowarzyszenia CCUS Poland,
Opiniowanie założeń i projektów rozwiązań legislacyjnych,
inicjowanie i rekomendowanie rozwiązań systemowych,
gromadzenie informacji w obszarze CCUS w Polsce i UE,
świadczenie merytorycznego doradztwa,
prowadzenie działalności informacyjnej i promocyjnej.

Zachęcamy do pobrania prezentacji, statutu oraz innych dokumentów związanych z członkostwem w Stowarzyszeniu:

Pobierz dokumenty

W imieniu prof. Wojciecha Nowaka, kierownika projektu „Strategia rozwoju technologii wychwytu, transportu, utylizacji i składowania CO2 w Polsce oraz pilotaż Polskiego Klastra CCUS”, zapraszamy Państwa na III Spotkanie Klastra CCUS.pl, które poświęcone będzie prezentacji rezultatów projektu, jak również omówieniu kwestii trwających konsultacji publicznych projektu Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 r. (link). Spotkanie odbędzie się w dniu 7 listopada (czwartek) w Warszawie w Hotelu Flaner (ul. Krakowskie Przedmieście 4), w godzinach 9:45 – 16:00 (wstępną agendę przedstawiamy poniżej).

Podczas seminarium przedstawiony zostanie kolejny raport przygotowany przez WiseEuropa poświęcony kontraktom różnicowym uzupełniony o panel dyskusyjny w tym temacie. Biorąc pod uwagę trwające konsultacje publiczne aKPEiK, chcielibyśmy się z Państwem podzielić naszym stanowiskiem, jak również w ramach panelu dyskusyjnego wspólnie zastanowić się, gdzie i w jakim wymiarze technologie CCUS powinny się znaleźć w kolejnych dokumentach rządowych. Podsumowaniem tej dyskusji będzie prezentacja draftu Strategii CCUS w Polsce, przygotowanej w ramach projektu CCUS.pl, którą zainicjujemy pre-konsultracje tego dokumentu trwające do początku grudnia 2024 roku.

Korzystając z okazji wspólnego spotkania, zaplanowaliśmy również spotkanie informacyjne dla potencjalnych członków wspierających Stowarzyszenia CCUS Poland, które zostało zawiązane w dniu 1 października 2024 r. Więcej informacji o Stowarzyszeniu możecie Państwo znaleźć tutaj (link). Zachęcamy Państwa do zapoznania się z dostępnymi materiałami, jak również do współpracy w ramach Stowarzyszenia.

Informujemy, że rejestracja jest już zamknięta ze względu na wyczerpaną pulę miejsc. Nie planujemy transmisji online tego wydarzenia.

AGENDA (7 listopada 2024 r.)

09:45 – 10:00 Powitanie Uczestników i otwarcie III Spotkania Klastra CCUS.pl (Paweł Gładysz, AGH)

10:00 – 10:30 Prezentacja raportu o kontraktach różnicowych dla technologii CCUS (Maciej Giers, WiseEuropa)

10:30 – 11:15 Panel dyskusyjny „Wpływ modelu finansowego na rozwój projektów CCUS w Europie i Polsce” (moderacja: Maciej Giers, WiseEuropa; Andrzej Paliło, Holcim; Maciej Malicki, Air Liquide Polska Sp. z o.o.; Szczepan Polak, Equinor; Wojciech Lewandowski, EBRD)

11:15 – 11:30 Przerwa kawowa

11:30 – 11:45 Stanowisko Stowarzyszenia Producentów Cementu wobec aKPEiK (Dariusz Konieczny, Bartosz Głowacz, SPC)

11:45 – 12:00 Omówienie aKPEiK w obszarze technologii CCUS – wprowadzenie do panelu dyskusyjnego (Paweł Gładysz, AGH)

12:00 – 13:15 Panel dyskusyjny „Jeżeli nie KPEiK to gdzie? Miejsce technologii CCUS w dokumentach i strategiach rządowych” (moderacja: Paweł Gładysz, AGH; Anna Skorek-Osikowska, Politechnika Śląska – Net-Zero Poland; Grzegorz Pokrzywka, Kancelaria Kubas Kos Gałkowski – Adwokaci; Marcin Łata / Krzysztof Zaręba, Ministerstwo Rozwoju i Technologii; Michał Wendołowski, Bellona Europa; Szymon Byliński, Ministerstwo Klimatu i Środowiska; Tomasz Prost, ORLEN S.A.)

13:15 – 14:00 Przerwa lunchowa

14:00 – 15:00 Prezentacja wersji roboczej Strategii CCUS w Polsce oraz sesja Q&A (Krzysztof Fal, WiseEuropa; Paweł Gładysz, AGH)

15:00 – 16:00 Spotkanie informacyjne dla potencjalnych członków wspierających Stowarzyszenia CCUS Poland (Paweł Gładysz, Stowarzyszenie CCUS Poland)

Ostatnią dekadę w Polsce należy uznać właściwie za straconą dla efektywnego upowszechnienia wiedzy na temat CCUS, oswojenia różnych grup społecznych z tymi technologiami, ale i zadaniami do wykonania w ramach polityk publicznych. Dlatego konieczne staje się podjęcie szerokich i skoordynowanych działań osłabiających dezinformację i „czarną propagandę” w tematach CCUS.

Wysoka świadomość społeczna wyzwań związanych ze zmianami klimatu.

Niemal 75% badanych zgadza się ze stwierdzeniem, że zmiany klimatyczne to poważne wyzwanie dla Polski. Ponad 60% Polaków deklaruje, że śledzi informacje związane z transformacja energetyczną. Większość z nich (65%) robi to regularnie – co najmniej raz w tygodniu. Z informacjami tego typu częściej zapoznają się kobiety niż mężczyźni (71% vs 55%) oraz osoby starsze niż młodsze (średnio 67% wśród osób w wieku 50+ vs 53% wśród osób w wieku 18-29).

CCUS – pozytywny odzew i niska znajomość technologii.

35% Polaków twierdzi, że słyszało o technologiach wychwytu, utylizacji i składowania dwutlenku węgla – warto jednak dodać, że niemal połowa deklarujących znajomość (46%) nie jest w stanie wskazać, w jakich sektorach ta technologia mogłaby mieć zastosowanie. Można więc założyć, że realna znajomość technologii CCUS w Polsce to 19%. Znajomość zdecydowanie częściej deklarują mężczyźni niż kobiety (43% vs 29%) oraz osoby śledzące informacje o transformacji energetycznej (46% vs 21%). Wśród Polaków przeważają pozytywne opinie na temat technologii CCUS. Warto jednak zauważyć, że temat jest nadal obcy dla większości badanych. Niezależnie od przedstawionego w pytaniu stwierdzenia dotyczącego CCUS, znaczna część respondentów nie była w stanie określić swojej opinii (od 28% do aż 47% niezdecydowanych). Respondenci najbardziej pozytywnie odnoszą się do inwestowania w technologie wychwytu CO2 przez Polskę (59% Polaków opowiada się za inwestowaniem). Około połowa (51%) zgadza się ze stwierdzeniem, że CCUS może pozytywnie przyczynić się do walki ze zmianami klimatycznymi. Najwięcej zastrzeżeń i niepewności dotyczy bezpieczeństwa technologii – tylko 41% badanych zgadza się ze stwierdzeniem, że CCUS jest bezpieczne.

Duża niepewność w kwestii składowania dwutlenku węgla w sąsiedztwie.

Niemal 64% respondentów mieszkających w pobliżu dużych zakładów przemysłowych lub elektrowni chciałaby, aby te obiekty były wyposażone w instalację wychwytu CO2. Polacy są równo podzieleni w kwestii lokalizacji podziemnych składowisk CO2 w swoim miejscu zamieszkania (32% przeciw i 31% za). Co ważne, ponad 1/3 (36%) nie jest w stanie opowiedzieć się ani za ani przeciw, mimo zapoznania się wcześniej z definicją technologii, jak i konceptem samych składowisk. Przeciwne są częściej osoby najmłodsze (18-29 lat – 42%) i osoby nieśledzące informacji o transformacji energetycznej (45%). Akceptację częściej wyrażają mężczyźni (37%), osoby mieszkające w miastach o wielkości powyżej 50 tys. mieszkańców (średnio 38%), deklarujący znajomość CCUS (43%) oraz mieszkający w pobliżu zakładów przemysłowych i elektrowni (39%).

Przeciwnicy lokalizacji składowiska CO2 w miejscu zamieszkania jako powód swojej opinii najczęściej wpisują niebezpieczeństwo (ogółem – bez określenia, z czego mogłoby wynikać). W dalszej kolejności pojawiają się wpisy bardziej precyzyjne, sugerujące obawę przed wyciekiem CO2 ze składowiska do atmosfery oraz skażenie gleby w wybranej lokalizacji. Równie ważną blokadą jest brak informacji – przeciwnicy uznają technologię za niesprawdzoną i mało upowszechnioną. Niemal 1/3 przeciwników (32%) nie jest w stanie spontanicznie przywołać powodów swojego zdania.

Pobierz raport

Serdecznie zapraszamy do pobrania materiałów z wydarzenia, które odbyło się 9 października w Warszawie.

NAGRANIE

PREZENTACJE:

Stowarzyszenie CCUS Poland (Dr inż. Paweł Gładysz)

Akceptacja społeczna technologii CCS – jak zmieniła się przez ostatnią dekadę? (Maciej Giers, WiseEuropa) +CCS w polskim systemie energetycznym i gospodarce – wnioski ze zintegrowanego modelu CGE TIMES – Prezentacja modelu, przedstawienie wniosków (prof. Michał Rubaszek)

Wprowadzenie do panelu dyskusyjnego 2 (Piotr Zimolzak, SW Reseach)

Serdecznie zapraszamy na hybrydową konferencję w ramach projektu CCUS.pl, która odbędzie się w środę 9 października 2024 roku w godz. 9:00-15:45 w hotelu Mercure Warszawa Grand (ul. Krucza 28, Warszawa).

W trakcie tego wydarzenia przedstawimy wyniki projektu CCUS.pl w odniesieniu do akceptacji społecznej w kontekście technologii CCS oraz wnioski z opracowanego przez WiseEuropa zintegrowanego modelu CGE-TIMES, który w kompleksowy sposób przewiduje możliwą trajektorię rozwoju CCS-u w Polsce. Ponadto będą mogli Państwo wziąć udział w dyskusji, czy Polskę stać na niewdrożenie nowych technologii nisko- i zeroemisyjnych i jakie byłyby implikacje makroekonomiczne zaniechania działań dla różnych branż.

Zachęcamy do rejestracji pod tym linkiem do 27 września br. Informujemy, że liczba miejsc na wydarzenie stacjonarne jest ograniczona.

Link do transmisji online udostępnimy w późniejszym terminie.

AGENDA

Moderacja wydarzenia: red. Rafał Zasuń, WysokieNapiecie.pl

9:30-10:20 Powitanie przez Organizatorów (Akademia Górniczo-Hutnicza, WiseEuropa)

10:20-10:30 Prelekcja nt. dezinformacji (dr Michał Boni, Uniwersytet SWPS)

10:30-11:00 Prezentacja: Akceptacja społeczna technologii CCS – jak zmieniła się przez ostatnią dekadę? (Maciej Giers, WiseEuropa)
11:00-11:15 CCS w polskim systemie energetycznym i gospodarce – wnioski ze zintegrowanego modelu CGE TIMES – Prezentacja modelu, przedstawienie wniosków (prof. Michał Rubaszek)

11:15-11:45 Przerwa kawowa

11:45-13:00 Panel dyskusyjny 1: Technologie dekarbonizacyjne a polska gospodarka – czy stać nas na niewdrożenie nowych technologii? (Piotr Arak, VeloBank; Leszek Kąsek, ING Bank Śląski; Mariusz Bartosewicz, Pekao S.A.; moderacja: dr Maciej Bukowski, WiseEuropa)

13:00-13:45 Przerwa lunchowa

13:45-14:15 Wprowadzenie do panelu dyskusyjnego 2 (Piotr Zimolzak, SW Reseach)

14:15-15:30 Panel dyskusyjny 2: Oczekiwania społeczne – czy CCS jest w stanie im sprostać? (Marta Nowicka, FleishmanHillard/Holcim Polska; Mirosław Motyka, Hutnicza Izba Przemysłowo-Handlowa; dr Paweł Gładysz, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie; moderacja: red. Rafał Zasuń)

15:30-15:45 Zakończenie (dr Krzysztof Fal, WiseEuropa)

W odpowiedzi na list intencyjny Ministerstwa Klimatu i Środowiska w sprawie rozwoju technologii składowania dwutlenku węgla w Polsce, Konsorcjum projektu CCUS.pl przygotowało oficjalne stanowisko w tej sprawie.

W odpowiedzi wystosowanej 21 sierpnia 2024 roku partnerzy podkreślili swoje zaangażowanie z rozwój wspomnianej wyżej technologii:

„W naszej ocenie, rozwój tej technologii jest kluczowy dla zapewnienia ekonomicznie racjonalnej dekarbonizacji przemysłu ciężkiego w Unii Europejskiej i Polsce. O naszym zaangażowaniu w rozwój technologii najlepiej świadczy projekt GOSPOSTRATEG finansowany w ramach grantu udzielonego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) pn. „Strategia rozwoju technologii wychwytu, transportu, utylizacji i składowania CO2 w Polsce oraz pilotaż Polskiego Klastra CCUS [CCUS.pl]”. W ramach tego projektu formowany jest pierwszy w Polsce klaster technologii CCUS, polska strategia rozwoju CCS, projekty aktów legislacyjnych wspierających te technologie, jak też materiały analityczne poświęcone narzędziom wsparcia czy też akceptacji społecznej. Jednym z rezultatów projektu ma być również polityka komunikacyjna wspierająca działania administracji publicznej w odniesieniu do komunikacji społecznej projektów CCS.”

Partnerzy wymienili zrealizowane dotychczas działania, jak: opracowanie zintegrowanego modelu CGE-TIMES optymalnego rozwoju technologii CCS w Polsce, z uwzględnieniem spodziewanego rozwoju rynku energii w Polsce oraz gotowości przemysłu do inwestowania i instalowania instalacji do wychwytu dwutlenku węgla; przeprowadzenie pogłębionego badania społecznego dotyczącego świadomości oraz akceptacji Polaków dla technologii CCS; pochylenie się nad zagadnieniem możliwego modelu wspierania rozwoju CCS w Polsce poprzez wprowadzenie mechanizmu węglowych kontraktów różnicowych w Polsce. W dalszej części wymienione zostały zadania zaplanowane na nadchodzące miesiące, zaś Ministerstwo Klimatu i Środowiska zostało zaproszone do włączenia się w prace w ramach projektu.

Konsorcjanci podkreślili, iż uważają inicjatywę Ministerstwa za niezwykle cenną i potrzebną dla sektora:

„W związku z naszym zaangażowaniem w promowanie rozwoju technologii CCS w Polsce, z satysfakcją przyjmujemy deklarację Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie zainteresowania oraz gotowości do włączenia się w prace.”

Dodatkowo, zwrócili uwagę na inne aspekty, które w ich ocenie warto uwzględnić (min. temat akceptacji społecznej) w trakcie wdrażania technologii CCS.

W drugiej połowie maja 2024 r. odbyło się w Krakowie ostatnie z zaplanowanych seminariów w ramach projektu CCUS.pl, poświęcone tym razem tematom śladu węglowego, technologii utylizacji CO2 i akceptacji społecznej dla technologii CCUS. Wydarzenie było zorganizowane przez Akademię Górniczo-Hutniczą w Krakowie i Fundację WiseEuropa.

Dzień 1

Po powitaniu słuchacz przez prof. dr hab. Wojciecha Nowaka i omówieniu nadchodzących działań w ramach projektu CCUS.pl przez dr Pawła Gładysza, dr Magdalena Gazda-Grzywacz opowiedziała o procesie zwiększania się roli zrównoważonego rozwoju w budowaniu wartości przedsiębiorstw. W tej części seminarium rozwinięty został temat ESG, w tym unijne przepisy regulujące tę kwestię.

W roku 2022 w ciągu 209 dni ludzkość wyczerpała limit zasobów umożliwiający ich odnowienie się (wskaźnik Earth Overshoot Day przypadł na 1.08). Konsumujemy coraz więcej zasobów naturalnych, w coraz szybszym tempie. Obecnie tempo to powoduje zużywanie się ponad 1,7 × zasobów ziemskich w stosunku do szybkości ich odnawiania się.

Analiza Instytutu CCS, wraz z ustaleniami z wywiadów, wyraźnie pokazuje rosnącą świadomość i znaczący wpływ ocen ESG na całym świecie. Wzmocnienie międzynarodowych zobowiązań w zakresie zmian klimatycznych i kwestii zrównoważonego rozwoju, a także bardziej powszechne przyjęcie obowiązkowych zobowiązań sprawozdawczych w wielu jurysdykcjach na całym świecie, przyniosły to uznanie wśród interesariuszy. Rezultatem, jest zarówno wymaganie tego typu informacji przez inwestorów, jak i akcjonariuszy, a także gotowość wielu firm do wzmocnienia swoich praktyk sprawozdawczości i ujawniania informacji zgodnie z tym zapotrzebowaniem.

Wyniki firm w sprawach związanych ze zmianami klimatycznymi nadal napędzają dużą część dyskusji na temat środowiska w przestrzeni ESG. W ostatnich latach stało się to kwestią krytyczną, a firmy coraz częściej oczekują, że będą zgłaszać szerszy zakres informacji, a także szczegóły wszelkich działań mających na celu łagodzenie ich wpływu i emisji. Podczas gdy w niektórych jurysdykcjach informacje związane z klimatem stały się częścią obowiązkowych praktyk ujawniania informacji, na całym świecie istnieje coraz szersze oczekiwanie, że społecznie odpowiedzialne i wydajne firmy będą zgłaszać te informacje dobrowolnie.

W kolejnej części dr Paweł Gładysz przedstawił technologie gospodarczego wykorzystania dwutlenku węgla. Wychwycony dwutlenek węgla znajduje zastosowanie przede wszystkim w produkcji paliw syntetycznych; przy wspomaganym wydobyciu ropy naftowej (głównie w Stanach Zjednoczonych), we wspomaganych systemach produkcji energii elektrycznej i/lub ciepła ze źródeł geotermalnych; mineralizacji; wspomaganiu wytwórni nawozów; produkcji polimerów; uprawie alg. Należy zaznaczyć, że choć technologie CCU są w Europie rozwijane, nie są jeszcze na tyle dojrzałe, by można je było stosować na komercyjną skalę. Duże nadzieje wiąże się również z technologiami produkcji paliw do samolotów. Mimo wysokiego wciąż ryzyka, inwestycje w technologie CCU rosną – zarówno prywatne, jak i publiczne. Na czele stawki są pod tym względem Stany Zjednoczone i takie segmenty jak produkcja paliw czy materiałów budowlanych.

Aktualny bilans gospodarczego wykorzystania dwutlenku węgla na świecie to ok. 230 milionów ton na rok. W przygotowaniu (do roku 2030) są projekty obejmujące utylizację ok. 15 mln ton dwutlenku węgla na rok.

W krajach UE rozwijanych jest 5 dużych projektów CCU, które są finansowane w ramach Funduszu Innowacyjnego. Unia Europejska dąży do tego, by w 2050 r. stosować CCU i CCS w proporcji 50:50. Jednakże, jak podaje Międzynarodowa Agencja Energetyczna, podczas gdy wykorzystanie CO2 mogłoby przynieść znaczne korzyści klimatyczne, stosunkowo ograniczony rozmiar rynku dla tych zastosowań oznacza, że dedykowane składowanie powinno pozostać głównym celem wdrażania technologii CCUS na świecie.

Na koniec dr Paweł Gładysz omówił stan rozwoju technologii CCS na świecie na koniec 2023 roku i najważniejsze projekty z obszaru utylizacji dwutlenku węgla w Polsce, Europie i na świecie. Obecnie działa 41 obiektów komercyjnych wykorzystujących technologię CCS, 2 obiekty są odstawione od eksploatacji, 26 obiektów jest w budowie, 121 obiektów w zaawansowanym stanie przygotowań i 204 obiekty w fazie wstępnej.

Dzień 2

Drugi dzień seminarium minął pod znakiem tematów społecznych – Maciej Giers, analityk WiseEuropa przedstawił wyniki najnowszego badania opinii społecznej przeprowadzonego w marcu bieżącego roku na zlecenie Fundacji przez firmę SW Research. Podsumowanie dostępne jest tutaj. Wyniki te zostaną również uwzględnione w raporcie na temat diagnozy społecznej w kontekście CCUS, który zostanie opublikowany jesienią br.

Pierwszy panel dyskusyjny („CCUS akceptowalny społecznie?”) nawiązywał bezpośrednio do przedstawionych wcześniej wyników. Był moderowany przez Macieja Giersa, a na jego pytania odpowiadali: Piotr Zimolzak (SW Research), Zuzanna Nowak (The Opportunity Institute for Foreign Affairs), Agnieszka Garbacz (Cemex) oraz dr Paweł Gładysz (AGH). Zdaniem Zuzanny Nowak, akceptacja społeczna jest ważna z kilku względów. Po pierwsze, do jej uzyskania zobowiązuje państwa prawo międzynarodowe za każdym razem, kiedy wdrażany jest projekt, który w jakiś sposób wpływa na środowisko i ludność. Społeczeństwo może blokować projekty, dlatego też ze strategicznego punktu widzenia akceptacja jest tak ważna, jeśli zależy nam na realizacji zgodnie z czasowymi i budżetowymi założeniami. Jak wytłumaczył Piotr Zimolzak, CCUS nie kojarzy się ludziom z transformacją energetyczną lub też w dużej mierze nie mają oni wyrobionego zdania, gdyż często dopiero na etapie kontaktu z pytaniem ankietowym respondent zaczyna się zastanawiać nad swoją opinią na dany temat.

Jak pokazało badanie, tylko 3% respondentów kojarzy CCUS z branżą cementową. Ponieważ jest to branża „lokalna”, a zakłady przeważnie znajdują się w małych miejscowościach, Agnieszka Garbacz rekomenduje celowanie komunikacji właśnie w społeczność lokalną i upatruje szansę w tym, że niewiele ludzi wie o CCUS – tę nieświadomą część społeczeństwa można właśnie wyedukować na dany temat.

Dr Paweł Gładysz podkreślił natomiast, że w omawianym przez nas przypadku nie powinno mówić się o jednej narodowej kampanii, lecz o kilku lokalnych. Źródło finansowania kampanii z pewnością będzie wpływać na jej percepcję. Powinno się korzystać z dobrych praktyk z udanych kampanii, jak przy energetyce jądrowej.

Powyższa teza była punktem wyjścia dla drugiego panelu, moderowanego przez Karolinę Szyller (WiseEuropa), który nosił tytuł „Język skutecznych kampanii społecznych”. Udział wzięli w nim Ewa Mączka (Pomorskie Biuro Planowania Regionalnego), Marzena Rogozik (Biuro Komunikacji i Dialogu Lokalnego w ArcelorMittal Polska), Michał Wendołowski (Bellona Europa) oraz Bartłomiej Kupiec (SEC Newgate CEE). Ewa Mączka podkreśliła, że na początku procesu komunikowania należy zdefiniować grupę, z którą mamy do czynienia, a także celu, jaki chcemy osiągnąć. Społeczeństwo można podzielić na zwolenników, przeciwników oraz niezdecydowanych i największy potencjał leży w tej ostatniej grupie. Używajmy języka prostego, komunikatów obrazkowych, organizujmy warsztaty i spotkania otwarte, które włączą do dyskusji jak najwięcej osób.

Potwierdza to kampania „Jutro bez smogu”, którą firma ArcelorMittal wspierała Urząd Miasta Krakowa w wymianie starych, nieekologicznych pieców w latach 2018-2019. W ramach tej kampanii m.in. zorganizowano wystawę roślin produkujących tlen i oczyszczających powietrze. Dzięki atrakcyjnej formie i jasnemu przekazowi wydarzeniem zainteresowało się dużo dzieci i młodzieży, więc w ten sposób początkowe wyzwanie, jakim była edukacja, udało się przekuć w sukces. W tej kampanii postawiono również na szczere zestawienie wszystkich plusów, minusów oraz różnych opcji. Przekaz był wzmocniony przez postawę samej firmy, która upubliczniała swoje emisje, plany oraz działania.

Bartłomiej Kupiec pracuje od 12 lat przy kampaniach społecznych, m.in. przy kampanii „Rodzina Atomickich”, i widzi, jak zmieniają się realia. Mamy do czynienia z wielogłosem i kryzysem autorytetów, stąd też skuteczne okazuje się wprowadzanie bohaterów kampanii. Ważne jest również, żeby społeczeństwo miało kontakt z żywą osobą.

Michał Wendołowski podkreślił, że w przypadku CCUS ważny jest dialog z organizacjami pozarządowymi. Warto również kłaść nacisk, że omawiane technologie są narzędziem sprawiedliwej transformacji. Co ważne, edukować należy również o przemyśle ciężkim i jego roli, gdyż tak naprawdę na tej płaszczyźnie jest niski stopień świadomości.

W dyskusji przewijało się ponadto kilka „luźnych” wskazówek, w jaki sposób kreować komunikację ze społeczeństwem przy takich niełatwych tematach:

nie wdawać się w szczegóły
być transparentnym
używać języka korzyści
operować faktami
dać ludziom poczucie sprawczości
unikać nadmiernej propagandy
nie krytykować tego, co było.

Okazuje się, że równie ważna, co edukacja społeczeństwa, jest edukacja władz. Akcent pada także na umożliwienie kontrolowanego dialogu między zwolennikami a przeciwnikami, udostępnienie przestrzeni do głosów krytycznych. Nawet jeśli głosy krytyki zostaną odrzucone, a potrzeby społeczności lokalnej są nieuzasadnione, nie należy ich ignorować.

Ostatnim punktem seminarium była część warsztatowa „Jak rozmawiać o CCUS? Aspekty kształtujące opinię społeczną”. Uczestnicy dyskutowali w trzech grupach o dezinformacji wokół CCUS i roli nauki oraz ekspertów w debacie; aspektach społeczno-finansowych wdrażania CCUS w Polsce i zapewnieniu partycypacji społecznej w projektach CCUS. Zgodzili się, że fake newsy nie są popularne jeśli chodzi o CCS i dotyczą głównie etapu składowania dwutlenku węgla, a nie wychwytu czy transportu. Tym niemniej, zawsze trzeba być przygotowanym na możliwość ich pojawienia się. Dobrą strategią na obalanie fake newsów jest pokazywanie pozytywnych przykładów, choć takich w Polsce jeszcze nie mamy. Pilotażowy projekt CCS powinien mieć centrum informacyjne. Wśród polityków lobby nie jest zbyt rozwinięte, brakuje woli politycznej po stronie decydentów. Fachowcy często nie mają przebicia politycznego, praca rządu nad legislacją nie jest też ciągła. Ciężko jest powiedzieć, kto dokładnie w parlamencie i rządzie odpowiada za temat CCS-u, a nie ulega wątpliwości, że to państwo powinno wziąć na siebie główną odpowiedzialność z tym związaną. Natomiast wśród organizacji pozarządowych przeciwnych rozwijaniu omawianych technologii są głównie organizacje nieobywatelskie, które działają przeciwko konkretnemu inwestorowi.

Jak pokazują badania Głównego Instytutu Górnictwa z 2022 roku, partycypacja społeczna jest ważna i oczekiwana w różnych krajach – aż 72% Hiszpanów uważa to za bardzo ważne, żeby władze lokalne informowały społeczeństwo; podobny procent uważa to za bardzo ważne, żeby obywatele aktywnie angażowali się w procesy decyzyjne (w Polsce 44%). 41% Hiszpanów (26% Polaków) uważa, że proces decyzyjny dotyczący implementacji CCS jest bardzo niesprawiedliwy lub niesprawiedliwy.

Czy w Polsce obywatele mają wystarczający wpływ na podejmowane decyzje dotyczące CCS? To zależy, gdyż w przypadku składowania czy transportu ich zaangażowanie jest wykluczone przez prawo, co w świetle przedstawionych wyżej statystyk jest więc rozwiązaniem ryzykownym. Z kolei przy wychwycie dwutlenku węgla projekty muszą przechodzić przez konsultacje społeczne, można też zaskarżyć decyzję środowiskową. Jednakże dobra praktyka i CSR zobowiązują i w interesie firm jest rozmawiać z ludźmi, niezależnie, co mówi prawo. Przedstawiciele biznesu doskonale zdają sobie z tego sprawę i w wielu przypadkach są już w kontakcie z gminami, od których to trzeba zacząć dialog. Warto mieć jednak na uwadze, że władze lokalne zajmują się dekarbonizacją na bardzo wysokim poziomie ogólności.

***

Seminarium zgromadziło ponad 60 słuchaczy. Były to dwa dni żywej dyskusji i ciekawych wniosków do wykorzystania w niedalekiej przyszłości. Choć to ostatnie wydarzenie z tej serii, w projekcie zaplanowane są jeszcze m.in. spotkania Klastra CCUS.pl oraz wydanie szeregu raportów. Zachęcamy do obserwowania naszych kanałów w mediach społecznościowych: LinkedIn oraz X!

W imieniu prof. Wojciecha Nowaka, Dyrektora Centrum Energetyki AGH oraz dr. Pawła Gładysza, kierownika projektu Polsko-Norweskiej Sieci CCS, zapraszamy Państwa do udziału w sympozjum projektu „Polish-Norwegian CCS Network: Accelerating Climate Change Mitigation Technologies Deployment”, dedykowanego bilateralnym spotkaniom krajowych oraz międzynarodowych interesariuszy technologii CCS, którzy zainteresowani są współpracą z podmiotami norweskimi. Odbędzie się ono w dniach 18-20 czerwca 2024 r. (wtorek-czwartek) w Krakowie.

· termin: 18-20 czerwca 2024 roku

· miejsce: Kraków, Polska

· rejestracja: https://forms.office.com/e/7NUiZDPd61

Celem projektu Polsko-Norweskiej Sieci CCS jest zbudowanie sieci współpracy podmiotów i interesariuszy technologii CCS w Polsce i Norwegii oraz udostępnienie platformy do nawiązywania nowych kontaktów o charakterze biznesowym. Celem organizowanego w czerwcu spotkania jest wsparcie w podjęciu współpracy z partnerami norweskimi w takich obszarach jak rozwiązania technologiczne dla wychwytu i transportu CO₂, składowanie CO₂, wsparcie biznesowe i organizacyjne dla projektów CCS oraz współpraca badawczo-rozwojowa. Podczas wydarzenia zorganizujemy dla Państwa szereg bilateralnych spotkań z przedstawicielami norweskich oraz międzynarodowych firm działających w obszarze technologii CCS, jak również zaprosimy Państwa do dyskusji panelowych. Projekt realizowany jest we współpracy z Norwegian Energy Partners oraz University of Oslo.

Udział w wydarzeniu jest bezpłatny dla zarejestrowanych i potwierdzonych uczestników. W trakcie wydarzenia dla zainteresowanych podmiotów będzie udostępniona przestrzeń wystawiennicza – prosimy o wybranie właściwej opcji podczas rejestracji. Po zakończeniu procesu rejestracji otrzymacie Państwa listę podmiotów norweskich i międzynarodowych, które wezmą udział w spotkaniach bilateralnych i przygotowany zostanie plan spotkań dla poszczególnych uczestników.

AGENDA

18.06.2024 (wtorek)

· 18:00 – 21:00 Spotkanie networkingowe.

19.06.2024 (środa)

· 09:00 – 10:00 Rejestracja uczestników.

· 10:00 – 10:30 Oficjalne otwarcie wydarzenia oraz przedstawienie działalności Polsko-Norweskiej Sieci CCS.

· 10:30 – 11:00 Prezentacja Białej Księgi Polsko-Norweskiej Współpracy w obszarze CCS.

· 11:00 – 12:30 Polsko-norweskie bilateralne spotkania biznesowe.

· 12:30 – 13:30 Przerwa lunchowa.

· 13:30 – 15:00 Polsko-norweskie bilateralne spotkania biznesowe.

· 15:00 – 16:00 Panel dyskusyjny: Wartość dodana ze współpracy w obszarze technologii CCS.

· 18:00 – 21:00 Spotkanie networkingowe.

20.06.2024 (czwartek)

· 09:00 – 10:00 Panel dyskusyjny: Współpraca międzynarodowa w obszarze technologii CCS – szanse dla polskich interesariuszy.

· 10:00 – 11:30 Międzynarodowe bilateralne spotkania biznesowe.

· 11:30 – 12:00 Status technologii CCS na świecie.

· 12:00 – 12:30 Podsumowanie wydarzenia.

· 12:30 – 13:30 Przerwa lunchowa.

WiseEuropa zbadała wiedzę i opinie Polaków na temat technologii wychwytu, utylizacji i składowania dwutlenku węgla (CCUS) w ramach projektu „Strategia rozwoju technologii wychwytu, transportu, utylizacji i składowania CO₂ w Polsce oraz pilotaż Polskiego Klastra CCUS”.

Badanie zostało zrealizowane w dniach 14.03. – 21.03.2024 przez agencję SW RESEARCH z wykorzystaniem metody wywiadów on-line (CAWI). Ankietę przeprowadzono na reprezentatywnej próbie Polaków wieku 18+ (N=1042). Próba była kontrolowana pod względem rozkładu: płci, wieku i wielkości miejsca zamieszkania. Kwoty demograficzne zostały opracowane na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego.

Zmiany klimatu – wysoka świadomość społeczna związanych z nimi wyzwań

Niemal 75% badanych zgadza się ze stwierdzeniem, że zmiany klimatyczne to poważne wyzwanie dla Polski. Ze stwierdzeniem częściej zgadzają się kobiety niż mężczyźni (77% vs 67%) oraz osoby śledzące wydarzenia związane z transformacją energetyczną (80% vs 50%).

Ponad 60% Polaków deklaruje, że śledzi informacje związane z transformacja energetyczną. Większość z nich (65%) robi to regularnie – co najmniej raz w tygodniu. Z informacjami tego typu częściej zapoznają się kobiety niż mężczyźni (71% vs 55%) oraz osoby starsze niż młodsze (średnio 67% wśród osób w wieku 50+ vs 53% wśród osób 18-29).

Najważniejsze źródła informacji na temat transformacji energetycznej to artykuły zamieszczone w Internecie – korzysta z nich 7 na 10 osób śledzących takie informacje. Zdecydowanie rzadziej komunikaty docierają do badanych przez telewizję oraz media społecznościowe (w obu przypadkach około 50%). Tylko 1/5 wśród zainteresowanych tematyką transformacji energetycznej swoją wiedzę czerpie z artykułów naukowych i prasy specjalistycznej. Im osoba starsza, tym częściej informacje czerpie z artykułów zamieszczonych w Internecie oraz telewizji – w przypadku mediów społecznościowych tendencja jest odwrotna (im młodsza osoba, tym chętniej korzysta z tego źródła informacji).

CCUS – pozytywny odzew i niska znajomość technologii wśród ankietowanych

35% Polaków twierdzi, że słyszało o technologiach wychwytu, utylizacji i składowania dwutlenku węgla – warto jednak dodać, że niemal połowa deklarujących znajomość (46%) nie jest w stanie wskazać, w jakich sektorach ta technologia mogłaby mieć zastosowanie. „Można więc założyć, że realna znajomość technologii CCUS w Polsce to 19%,” mówi Maciej Giers, analityk WiseEuropa. Znajomość zdecydowanie częściej deklarują mężczyźni niż kobiety (43% vs 29%) oraz osoby śledzące informacje o transformacji energetycznej (46% vs 21%).

Wśród Polaków przeważają pozytywne opinie na temat technologii CCUS. Warto jednak zauważyć, że temat jest nadal obcy dla większości badanych. Niezależnie od przedstawionego w pytaniu stwierdzenia dotyczącego CCUS, znaczna część respondentów nie była w stanie określić swojej opinii (od 28% aż do 47% niezdecydowanych).

Respondenci najbardziej pozytywnie odnoszą się do inwestowania w technologie wychwytu CO2 przez Polskę (59% Polaków opowiada się za inwestowaniem). Około połowa (51%) zgadza się ze stwierdzeniem, że CCUS może pozytywnie przyczynić się do walki ze zmianami klimatycznymi. Najwięcej zastrzeżeń i niepewności dotyczy bezpieczeństwa technologii – tylko 41% badanych zgadza się ze stwierdzeniem, że CCUS jest bezpieczne.

Niezależnie od przedstawionego stwierdzenia, technologie wychwytywania CO2 są częściej oceniane jako skuteczne, warte inwestycji oraz bezpieczne przez osoby, które śledzą informacje na temat transformacji energetycznej lub deklarują znajomość technologii.

Duża niepewność w kwestii składowania dwutlenku węgla w sąsiedztwie

Niemal 64% respondentów mieszkających w pobliżu dużych zakładów przemysłowych lub elektrowni chciałaby, aby te obiekty były wyposażone w instalację wychwytu CO2.

Badani przez WiseEuropa Polacy są równo podzieleni w kwestii lokalizacji podziemnych składowisk CO2 w swoim miejscu zamieszkania (32% przeciw i 31% za). „Co ważne ponad 1/3 (36%) nie jest w stanie opowiedzieć się ani za ani przeciw mimo zapoznania się wcześniej z definicją technologii jak i konceptem samych składowisk,” mówi Maciej Giers. Przeciwne są częściej osoby najmłodsze (18-29 lat 42%) i osoby nieśledzące informacji o transformacji energetycznej (45%). Za częściej opowiadają się mężczyźni (37%), osoby mieszkające w miastach o wielkości powyżej 50 tys. mieszkańców (średnio 38%), deklarujący znajomość CCUS (43%) oraz mieszkający w pobliżu zakładów przemysłowych i elektrowni (39%).

Rozkład opinii w zakresie akceptacji technologii CCUS różni się w zależności od województwa. Najwyższe poparcie odnotowane zostało w województwach łódzkim (40%), lubelskim i świętokrzyskim (39%). Porównywalnie wysokie poparcie występuje w województwach małopolskim i śląskim. Warto zwrócić uwagę, że są to obszary, na których prowadzona jest działalność wydobywcza zarówno węgla, jak i węglowodorów. Z kolei najniższe poparcie dla podziemnego składowania zmierzono w województwie zachodnio-pomorskim (18%) i mazowieckim (24%).

Przeciwnicy lokalizacji składowiska CO2 w miejscu zamieszkania jako powód najczęściej wpisują niebezpieczeństwo (ogółem – bez określenia z czego mogłoby wynikać). W dalszej kolejności pojawiają się wpisy bardziej precyzyjne sugerujące obawę przed wyciekiem CO2 ze składowiska do atmosfery oraz skażenie gleby w wybranej lokalizacji. Równie ważną blokadą jest brak informacji – przeciwnicy uznają technologię za niesprawdzoną i mało upowszechnioną. Niemal 1/3 przeciwników (32%) nie jest w stanie spontanicznie przywołać powodów swojej postawy.

Poproszeni o wybór jednego powodu z listy przeciwnicy lokalizacji składowiska zdecydowanie najczęściej wskazują na obawę przed wyciekiem składowanego CO2 do atmosfery (39%). W dalszej kolejności pojawia się obawa przed ewentualnym pożarem / wybuchem CO2 (22%) oraz potencjalne zanieczyszczenie gleby (19%). Pozostałe powody (zwiększony ruch, hałas, negatywny wpływ na krajobraz i wywłaszczenie ziemi pod instalację) są wymieniane zdecydowanie rzadziej.

Z badań WiseEuropa wynika, że niezależnie od wskazanego powodu, zdecydowana większość przeciwników lokalizacji składowiska CO2 w miejscu swojego zamieszkania nie jest skłonna do zmiany swojej opinii po zapoznaniu się z komunikatami mającymi na celu poprawę wizerunku CCUS. Najwyższy odsetek konwersji występuje w przypadku powodów, które były deklarowane rzadko jako najważniejsze, czyli negatywnego wpływu na krajobraz (zmiana zdania 24%) oraz hałasu (zmiana zdania 20%). Najtrudniej przekonać osoby przeciwne z powodu ewentualnego wywłaszczenia terenu (nikt nie zmienił zdania) oraz obawy przed zanieczyszczeniem gleby (zmiana zdania 3%).

Projekt współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu badań naukowych i prac rozwojowych.

Nazwa programu: „Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków” – GOSPOSTRATEG edycja III.

W imieniu prof. Wojciecha Nowaka, kierownika projektu „Strategia rozwoju technologii wychwytu, transportu, utylizacji i składowania CO₂ w Polsce oraz pilotaż Polskiego Klastra CCUS (CCUS.pl)”, zapraszamy Państwa na kolejne dwudniowe seminarium projektu CCUS.pl, którego tematem przewodnim są ślad węglowy, technologie utylizacji CO₂ oraz akceptacja społeczna dla technologii CCUS.

Seminarium odbędzie się w dniach 20 – 21 maja 2024 roku w Centrum Energetyki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (ul. Czarnowiejska 36).

· termin: 20-21 maja 2024 roku

· miejsce: Centrum Energetyki Akademii Górniczo-Hutniczej (Kraków, ul. Czarnowiejska 36)

· rejestracja: https://forms.office.com/e/j5d1A5h9fj

· termin rejestracji i otrzymania potwierdzenia: 17.05.2024

Celem projektu CCUS.pl jest przygotowanie strategii dla rozwoju technologii wychwytu, transportu, utylizacji i składowania CO₂ w Polsce wraz z projektami adekwatnych zmian legislacyjnych. Ponadto, w ramach projektu prowadzone są działania upowszechniające oraz networkingowe dla interesariuszy technologii CCUS w Polsce.

Poniżej znaleźć mogą Państwo ramowy plan całego wydarzenia w Krakowie:

20.05.2024 (poniedziałek)

· 10:30 – 11:00 Rejestracja uczestników.

· 11:00 – 11:15 Powitanie uczestników seminarium oraz wprowadzenie do tematyki projektu CCUS.pl.

· 11:15 – 11:30 Omówienie nadchodzących działań w ramach projektu CCUS.pl.

· 11:30 – 13:30 Ślad węglowy dla technologii CCUS – rola technologii, ich perspektywa i najważniejsze wyzwania.

· 13:30 – 14:30 Przerwa lunchowa.

· 14:30 – 15:30 Technologie gospodarczego wykorzystania dwutlenku węgla – przegląd rozwiązań i ocena potencjału.

· 15:30 – 16:00 Najważniejsze projekty z obszaru utylizacji dwutlenku węgla w Polsce, Europie i na świecie.

21.05.2024 (wtorek)

· 9:00 – 9:15 Powitanie uczestników seminarium.

· 9:15 – 9:45 Prezentacja wyników badania akceptacji społecznej dla technologii CCUS w Polsce w ramach projektu CCUS.pl.

· 9.45 – 11:00 CCUS akceptowalny społecznie? Wnioski i rekomendacje z najnowszego badania opinii społecznej (panel dyskusyjny).

· 11:00 – 11:10 Podsumowanie dyskusji oraz zapowiedź raportu dot. diagnozy społecznej dla technologii CCUS.pl.

· 11:10 – 11:40 Przerwa kawowa.

· 11:40 – 12:40 Język skutecznych kampanii społecznych (panel dyskusyjny).

· 12:40 – 14:00 Jak rozmawiać o CCUS? Aspekty kształtujące opinię społeczną (warsztaty).

· 14:00 – 14:10 Podsumowanie i zakończenie spotkania, zaproszenie na nadchodzące wydarzenia.

We wtorek 23 kwietnia 2024 roku w Poznaniu odbędzie się Kongres Carbon Capture, organizowany przez wydawcę „Magazynu Biomasa”. Podczas kongresu będzie można zapoznać się z prezentacjami ekspertów z Polski i zagranicy, którzy mają doświadczenie w tematyce odpowiedniego funkcjonowania instalacji carbon capture w przedsiębiorstwach. Centrum Energetyki AGH objęło patronat merytoryczny nad wydarzeniem.

Zachęcamy do stacjonarnego, jak i zdalnego uczestnictwa w wydarzeniu. Szczegóły oraz formularz rejestracyjny są dostępne na stronie organizatora.

W dniach 1-2 lutego 2024 roku obyło się wspólne spotkanie Klastra CCUS.pl oraz polsko-norweskiej sieci CCS organizowane przez Centrum Energetyki Akademii Górniczo-Hutniczej. Spotkania warsztatowe poświęcone były tematyce najważniejszych wyzwań dla administracji rządowej w obszarze CCS i CCU w Polsce oraz identyfikacji obszarów potencjalnej współpracy polsko-norweskiej. Jednocześnie odbył się również impact lunch w ramach projektu “Decarbonisation of the Industrial Sector: Sustainable Finance as an Opportunity?”.

Pragniemy serdecznie podziękować Państwu za udział w naszych warsztatach. Jesteśmy niezmiernie wdzięczni za Państwa cenne uwagi, zaangażowanie oraz dzielenie się swoją wiedzą i doświadczeniem na tym ważnym dla nas wydarzeniu.

Materiały do pobrania

Prezentacja: Wprowadzenie

Prezentacja: Klaster

Prezentacja: Ministerstwo Klimatu i Środowiska

Prezentacja: NORWEP

Prezentacja: Działania CCS

Prezentacja: Sieć CCS

Prezentacja: Projekty

List interesariuszy CCS oraz propozycja aktualizacji KPEiK

Zgodnie z zapowiedziami z pierwszego dnia naszych warsztatów, zachęcamy Państwa do kierowania do nas drogą mailową swoich uwag i wniosków dotyczących finalnej treści listu interesariuszy technologii CCUS do strony rządowej oraz propozycji aktualizacji Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu. Czekamy na Państwa uwagi, stanowiska i komentarze do 26 lutego 2024 roku. Ci z Państwa, którzy jeszcze nie zadeklarowali chęci podpisania listu do administracji rządowej, wciąż mają okazję zgłosić się do Nas mailowo. Pod koniec lutego rozpoczniemy procedurę zbierania podpisów pod listem, jak również przygotujemy gotową do upublicznienia wersję aktualizacji KPEiK wyrażającej stanowisko reprezentowanego przez nas Klastra CCUS.pl.

Rejestracja w ramach polsko-norweskiej sieci CCS

Zachęcamy również do rejestracji w ramach polsko-norweskiej sieci CCS pod adresem w linku. W trakcie wypełniania krótkiej ankiety osobowej, będziecie Państwo mieli możliwość wskazania osób, które pod koniec lutego zaprosimy do udziału w szczegółowej ankiecie z punktu widzenia interesów i obszarów działalności reprezentowanej instytucji. Gorąco zachęcamy do rejestracji i pozostania w kontakcie. Zgodnie z zapowiedziami, do zarejestrowanych uczestników kierować będziemy z początkiem marca zaproszenia do rejestracji na wizytę studyjną, szkołę letnią oraz spotkania B2B w Krakowie.

Spotkanie odbyło się w ramach projektu „Strategia rozwoju technologii wychwytu, transportu, utylizacji i składowania CO2 w Polsce oraz pilotaż Polskiego Klastra CCUS” współfinansowanego ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu GOSPOSTRATEG III na lata 2021 – 2023. Nr Umowy GOSPOSTRATEG-III/0034/2020.

Spotkanie odbyło się w ramach projektu „Acceleration of Climate Change Mitigation Technologies Deployment: Polish-Norwegian CCS Network” realizowanego w ramach środków Funduszu Współpracy Dwustronnej, Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021 i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2014-2021. Nr Umowy FWD -Green-11.

Unijna strategia dla łańcucha wartości emitowanego przez przemysł dwutlenku węgla (Industrial Carbon Management) zostanie opublikowana już jutro, 6 lutego. Nazywana jest też strategią CCUS, skupiać się bowiem będzie właśnie głównie na technologiach CCS i CCU.

WiseEuropa wzięła udział w konsultacjach tej strategii latem ub.r., postulując m.in. uwzględnienie w niej potencjału Ukrainy do podziemnego składowania dwutlenku węgla. To długo oczekiwany dokument, który nakreśli kierunki rozwoju CCUS w Unii Europejskiej, a technologie te stanowią jedyną dostępną metodę dekarbonizacji w przypadku niektórych gałęzi przemysłu. Tym samym strategia dotyczy bezpośrednio także polskiej produkcji cementu, stali czy produktów chemicznych.

Nowy cel redukcji emisji CO₂

Nie będzie to jednak jedyne istotne wydarzenie w kontekście unijnej polityki energetyczno-klimatycznej. Tego samego dnia ogłoszony ma być również wspólnotowy cel pośredni redukcji emisji CO₂ na 2040 r. Z doniesień medialnych wynika, że będzie on wynosił 90% względem poziomu emisji w 1990 r. Dla porównania, unijny cel na 2030 r. zakłada emisję o 55% względem tego samego poziomu odniesienia. Oznacza to przyjęcie bardzo ambitnej ścieżki redukcji emisji, wymagającej znacznego wysiłku dekarbonizacyjnego ze strony energetyki, przemysłu, ale też gospodarstw domowych.

Jedną z odpowiedzi na to wyzwanie, szczególnie dla przemysłu, będą technologie CCUS tj. wychwytu, składowania i ponownego wykorzystania dwutlenku węgla z procesów przemysłowych. Z nieoficjalnej wersji dokumentu wynika, że cele przyjęte dla technologii CCUS będą nie mniej ambitne od tych dotyczących redukcji emisji. Przykładowo, założone ma zostać osiągnięcie zdolności podziemnego zatłaczania dwutlenku węgla na poziomie 50 mln ton rocznie już w 2030 r., podczas gdy w roku 2022 w EOG zatłaczano pod ziemię zaledwie ok. 1,7 mln ton CO₂ rocznie. Stąd cel ten należy uznać za wyjątkowo ambitny i rozważać go w kontekście procedowanej obecnie w instytucjach unijnych dyrektywy Net Zero Industry Act (NZIA), która może nałożyć na podmioty handlujące węglowodorami obowiązek uczestniczenia w realizacji celu. Wobec braku asygnowania nowych środków dedykowanych CCUS należy to uznać za próbę pośredniego finansowania celów NZIA i nadchodzącej strategii.

Reperkusje polityczne

Negocjacje celu redukcji emisji pomiędzy państwami członkowskimi mogą znacznie się przeciągnąć, a wiosenne wybory do Parlamentu Europejskiego oraz zmiany na najważniejszych stanowiskach w UE mogą proces ten dodatkowo przeciągnąć i zaognić. Nie można wykluczyć, że nowy cel pośredni na rok 2040 r. stanie się istotnym tematem wiosennej kampanii wyborczej.

W imieniu prof. Wojciecha Nowaka, kierownika projektu „Strategia rozwoju technologii wychwytu, transportu, utylizacji i składowania CO2 w Polsce oraz pilotaż Polskiego Klastra CCUS (CCUS.pl)”, zapraszamy Państwa na pierwsze spotkanie robocze Klastra CCUS.pl, którego tematem przewodnim są najważniejsze wyzwania dla administracji rządowej w obszarze CCS i CCU w Polsce. Odbędzie się ono w dniu 1 lutego 2024 r. (czwartek) w Centrum Energetyki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (ul. Czarnowiejska 36).

Korzystając z okazji, wspólnie z prof. Stanisławem Nagy, zapraszamy Państwa również na warsztaty projektu „Polish-Norwegian CCS Network: Accelerating Climate Change Mitigation Technologies Deployment (ACCLAIMED-CCS)”, dedykowane krajowym interesariuszom technologii CCS, którzy zainteresowani są współpracą z podmiotami norweskimi. Odbędzie się ono w dniach 1-2 lutego 2024 r. (czwartek-piątek) również w Centrum Energetyki AGH.

Prosimy o rejestrację do 24 stycznia pod linkiem: https://forms.office.com/e/A2VU99Qh7B

Agenda:

01.02.2024 (czwartek)

12:00 – 12:30 Powitanie uczestników seminarium oraz wprowadzenie do tematyki projektów CCUS.pl oraz ACCLAIMED-CCS.
12:30 – 13:00 Klaster CCUS.pl – omówienie formuły działania klastra.
13:00 – 14:00 Przerwa lunchowa.
14:00 – 15:00 Część warsztatowa pt. “Najważniejsze wyzwania dla administracji rządowej w obszarze CCS i CCU w Polsce”.
15:00 – 15:30 Omówienie wyników warsztatów oraz sformułowanie wniosków.
15:30 – 16:30 Stan rozwoju technologii CCS w Norwegii – możliwości współpracy (wystąpienie reprezentanta NORWEP).
18:30 – 22:00 Spotkanie networkingowe.

02.02.2024 (piątek)

09:00 – 09:30 Powitanie uczestników seminarium oraz omówienie szczegółów polsko-norweskiej sieci CCS.
09:30 – 10:30 Przedstawienie dotychczasowej współpracy polsko-norweskiej w obszarze CCS na polu komercyjnym, badawczym i społecznym.
10:30 – 11:00 Przerwa kawowa.
11:00 – 13:00 Część warsztatowa pt. “Identyfikacja obszarów potencjalnej współpracy z partnerami norweskimi dla efektywnego wdrożenia technologii CCS w Polsce”.
13:00 – 14:00 Przerwa lunchowa.
14:00 – 14:30 Omówienie wyników warsztatów oraz sformułowanie wniosków.
14:30 – 15:00 Podsumowanie seminarium i omówienie dalszych działań w ramach projektu ACCLAIMED-CCS.